Pasen: papegaai, aap, mens

(Johannes 20)

Mijn jongste zus Hetty is predikant in Zwitserland, het Franstalige gedeelte. Zij preekt dus op zondag in het Frans. Ik doe haar dat niet na (ik vind preken in het Nederlands al een heel avontuur). Maar goed: zij preekt in het Frans en de Belgische omroep besloot een jaar of wat geleden haar Paasdienst in het Frans uit te zenden. Met Nederlandse ondertiteling. Dus mijn zus las in Zwitserland in het Frans Johannes 20 : 22 voor, waar staat: Hij blies op hen en zei: ontvang de Heilige Geest. Maar de Vlaamse ondertitelaar maakte daarvan: Hij blies hen op en zei: ontvang de Heilige Geest. Dat werd na afloop van de dienst een vrolijk telefoongesprek met mijn zus… Hij blies hen op… En dan al met Pasen, op de Paasavond. Op de Paasavond viert Johannes met zijn lezers, zijn gemeente, al Pinksteren. Explosief?

Bij Lucas staat dat meer keurig op een rij. Na Pasen volgt op de veertigste dag de Hemelvaart en op de vijftigste dag met Pinksteren de uitstorting van de Heilige Geest. Israël viert op de vijftigste dag de wetgeving op Sinaï, de christelijke gemeente viert op die dag de uitstorting van de Heilige Geest. Bij Lucas krijgen we tenminste de gelegenheid om te wennen aan de nieuwe werkelijkheid van Pasen: wat betekent dat allemaal en hoe moeten we Mozes, de Psalmen en de Profeten lezen in het licht de Opstanding? Tijd om te wennen. Maar wel een risico dat het uit elkaar getrokken wordt: de opstanding van Jezus en de opstanding van de gemeente. Met Jezus is iets gebeurd maar dat er met óns ook nog iets moet gebeuren schuift vijftig dagen op. Dat kun je dan wegmoffelen. Het gevaar van Hij blies hen op bestaat dan niet meer. Je kunt gewoon op je oude stek jezelf blijven. Je hoeft je niet binnenstebuiten te keren, evangelisch te worden, in tongen spreken en genezingswonderen te doen omdat je anders niet meetelt… Lekker gemakkelijk en prettig geregeld.

Wat Lucas uit elkaar trekt en onderscheidt, zet Johannes op één lijn. Pasen en Pinksteren vallen zo ongeveer op één dag. Bij de opstanding van de Heer hoort ook de opstanding van de gemeente. Die vallen bijna samen. Er zit nog geen dag tussen. Kort en (te) simpel gezegd: bij Lucas wordt het geen Pinksteren zonder Pasen, bij Johannes wordt het geen Pasen zonder Pinksteren. Jezus staat op, maar Hij niet alleen. Hij is de Eerste maar niet de Enige.

Mooi, dat verhaal van Maria. Verblind door tranen. Haar Jezus is weg, zijn lichaam is verdwenen. Twee engelen. Verblind door tranen. De tuinman: komt het verloren paradijs weer terug? Ze herkent de Opgestane Heer aan zijn stem. En ze denkt kennelijk dat het oude verhaal verder gaat. Het lijden en sterven van de Heer was alleen maar een hinderlijke onderbreking. De Heer is terug van even weggeweest. Maria heeft haar Jezus weer terug en zij wil Hem nooit weer laten gaan. Het oude gaat, hooguit wat opgelapt, verder. Wéér bruiloften, niet alleen meer in Kana. Wéér water in wijn veranderd. Wéér wonderbare spijzigingen. En smullen maar, we lusten er wel páp van. Wéér genezingen. Wéér mensen die uit de dood terugkomen, zoals Lazarus (die weer moest sterven, maar daar lees je overheen). Wéér voetwassingen. Maria is helemaal happy: het oude verhaal komt terug. Nieuwe wijn in oude zakken. Zij heeft haar Jezus weer. Hij is “terug van weggeweest” en niet opgestaan tot een nieuw leven, waarin de leerlingen volwaardige zusters en broeders van Jezus zijn. De Vader van Jezus, met Wie Hij zo’n unieke relatie heeft (Johannes’ verhaal is er vol van) is voortaan ook de Vader van wie in Hem geloven. Een volstrekt nieuw begin in plaats van het oplappen en bijwerken van het oude. Ga maar pionieren en keer jezelf maar eens binnenstebuiten. Je wordt niet opgeblazen maar aangevuurd. Je hoeft niet bang te zijn: de sleutelzin in dat kinderliedje over de talenten (Liedboek 2013, 180).

Met alle respect voor de Pinkstergelovigen en de evangelische zusters en broeders: hun inzet is mij nog te conservatief. Wéér genezingen, waarbij sommigen wél in de prijzen vallen en andere niet. De wereld, de mensen worden er niet beter van. Zelfbevrediging? Het blijft oplappen, in Nederland. Wéér tongentaal, voor sommigen weggelegd en voor anderen niet. Maar helpen bij het vertálen van de Bijbel voor alle mensen is veel effectiever. Andere voorbeelden, voor ons allemaal. Als christenen nu eens massaal “nee” zouden gaan roepen tegen de afbraak van de ouderenzorg, waarbij ouderen zo lang mogelijk thuis moeten blijven zonder dat er voldoende hulpkrachten zijn… Dat zou voortzetting van een mooie traditie zijn, waarin heel wat instellingen voor blinden en voor doven en voor psychiatrisch zieke mensen ergens in de kerken begonnen zijn. Als christenen nu eens massaal “nee” zouden gaan roepen tegen wachtlijsten in de jeugdzorg en “ja” zouden zeggen tegen een opvangcentrum voor migranten in ons dorp… Als christenen nu eens massaal “nee” gingen zeggen tegen vliegen en tegen all inclusive waarbij de schepping buitengesloten wordt… Nieuwe dingen bedenken, verzinnen. Met durf en fantasie. Je hoeft niet bang te zijn. Hoe vaak heeft Jezus dat tijdens zijn leven op aarde niet tegen zijn leerlingen gezegd? Wees niet bevreesd…

Papegaai, aap, of mens? Een papegaai praat alleen maar na. Het beestje herhaalt alleen maar wat hem voorgekauwd is. De Bijbel napraten, en geen jota of tittel mag veranderen in de uitleg die je nu eenmaal gewend bent. Zo heb je gemeenten die nòg steeds ruzie maken over de acceptatie van vrouwen in het ambt, kinderen aan het avondmaal, homo’s in de kerkenraad, en een heleboel andere dingen meer Het nieuwe leven in de herhaling gesmoord. Er zijn nogal wat papegaaien in de nieuwe schepping. Wat zou de tuinman daarvan vinden? Papegaai, aap of mens? Je kunt een aap kunstjes aanleren en die aapt het beest dan na. Maar iets nieuws leren zonder voordoen? Dat gaat maar moeizaam. De papegaai wordt naäper. Alleen de woordjes die de Bijbel gebruikt, alleen de kunstjes die de Bijbel ons voordoet. Nooit iets nieuws uitproberen. En alle veranderingen in de kerk moeten bevochten worden in een moeizaam proces. Maria mag Jezus niet vasthouden maar je hebt maar al te gauw de neiging je vast te klampen aan oude manieren van denken en patronen van handelen. Er zijn nogal wat papegaaien en apen. Er zijn niet zoveel mensen… Er zijn veel mannen die de vrouwen als Paasgetuigen gauw weer in de (graf)kelder metselden, of dat tenminste probeerden…

De opstanding van Jezus is prima en het moet zo lichamelijk en concreet mogelijk, maar de opstanding van de gemeente is een onhaalbaar ideaal. Want wij zijn zo ver nog niet. We zijn er niet aan toe. Het is ons niet verteld. Of wij hebben niet geluisterd. En we zouden het wél kunnen. Waar protestantse gelovigen goed in zijn: zingen. Ze zingen geen Psalmen maar bulderen ze, liefst met een batterij mannenkoren erbij. Nederland zingt tot op YouTube aan toe. Maar Nederland swingt? Dat programma is er nog niet. Dat is veel moeilijker.

Houd mij niet vast. Want de Levende Heer houdt óns vast. Met Pasen en met Pinksteren. Zelfs als Pasen en Pinksteren op één dag vallen.