Bidden tegen Poetin

Het was een klein berichtje in het Nederlands Dagblad van zaterdag: de Russisch-Orthodoxe Kerk roept op tot gebed voor Poetin. Aanleiding voor mij om (als @DsDiederik) een tweet te plaatsen: Kerk roept op tot gebed voor Poetin, kopt @ndnl. Mijn kerk gelukkig niet. Een gebed tégen Poetin ligt meer voor de hand.

Dat heb ik geweten. Niet alleen mijn beker (Psalm 23) maar ook mijn mailbox vloeide over. Van alle kanten kwamen er reacties. Er zaten soms bijna gebeden tégen @DsDiederik en zijn kerk (in mijn geval de PKN) bij: mijn kerk en ik zouden demonisch zijn, niet zuiver op het dienen van Christus gericht, ik zou met Deep State en het WEF heulen en dienaar van Satan zijn, meer ledikant dan predikant, lid van Satan’s kerk (de volgende keer graag zonder apostrof). “Geloof is Liefde, en u bent uw roeping misgelopen”. Au. Mijn zorg is juist dat liefde een soort (bij)geloof wordt. Tegen dat bijgeloof mag ik vanuit de Bijbel waarschuwen; de woorden “God is liefde” mag je niet omkeren. Verder hielden velen mij de Bergrede voor. Mijn dank is groot, want die kende ik nog niet :-)). Kortom: het regende Bijbelteksten. Die kwamen (tot overmaat van ramp) bijna allemaal uit het Nieuwe Testament.

Dat geeft te denken. Matteüs heeft zijn evangelie zo gecomponeerd dat Jezus als een nieuwe Mozes de Bergrede uitsprak. Jezus’ Bijbel was niet het Nieuwe Testament (dat kwam pas veel later) maar het Oude Testament. Juist dát testament wordt in de kerk verwaarloosd. Ondanks de beleden “onopgeefbare verbondenheid” met het volk Israël (kerkorde PKN) snellen leesroosters met zevenmijlslaarzen door het Oude Testament heen. Vier keer over het boek I Samuël, en dan weer gauw naar het Nieuwe Testament als de “eigenlijke” Bijbel waar je gelukkig geen last meer hebt van wraak en heilige oorlogen, uitroeiing van steden en ondoorzichtige voorschriften (een beetje overdrijven hoort er bij). In die Bijbel van Jezus (en van ons) staan ook teksten als Psalm 35 : 7 en 8, en Psalm 139 : 19-22. Daar wordt tégen de vijanden gezongen en gebeden. Het lijkt erop dat mensen dit niet meer weten en niet meer durven geloven. Want stel je voor dat je hiermee de handen vuil maakt, en dat je zou vergeten dat je zelf een vijand kunt worden van God en van andere mensen. Je houdt zo een poeslief en tandeloos evangelie over.

Maar Jezus heeft het ons toch ánders geleerd? Met die tekst (Matteüs 5 : 43v.) kreeg ik er vaak van langs. Jullie hebben gehoord dat gezegd werd: je moet je naaste liefhebben en je vijand haten. Dit zeg Ik daarover: heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen. En daarmee lijkt het pleit beslecht. Discussie gesloten: ik moet beter leren bidden. Zo van: uw wil geschiede (dat schreef iemand, en het staat ook in de Bergrede). Dat in datzelfde Onze Vader ook staat: verlos ons van de boze of red ons van het kwaad (NBV 21) blijft onvermeld. En zoals wij aan ons gebed verplicht zijn om uit te zoeken wat de wil van God is voor ons leven, zo zijn wij ook aan ons gebed verplicht het kwaad of de boze aan te wijzen. Over wat en over wie gaat het? Waarvan moeten wij concreet gered en verlost worden? Of bidden wij liever voor goede doelen in het algemeen? Maar dat is toch geen werkelijk geëngageerd bidden…

Het beroep op de Bergrede lijkt eenvoudig maar is dat niet. Keer je niet af van wie geld van je wil lenen (Matteüs 5 : 42). Toch blij dat de ING dat niet in haar doelstelling heeft opgenomen, want dan kan ik fluiten naar mijn spaarcenten. Veel van die door Jezus toegespitste spreuken passen meer bij de korte termijn dan bij de lange termijn. De korte termijn: het koninkrijk van God is vlak om de hoek, het staat op het punt van aanbreken, nog even doorbijten, en dán… De Duitsers noemen dat Naherwartung. In de rede over de laatste dingen (Matteüs 24) zegt Jezus: Ik verzeker jullie: deze generatie zal zeker nog niet verdwenen zijn wanneer al die dingen gebeuren (vers 24). Ook Jezus kende de Naherwartung, al waarschuwt Hij even verderop dat ook (zelfs!) Hij van de belofte leeft: niemand weet wanneer die dag en dat moment zullen aanbreken, ook de hemelse engelen en de Zoon niet, alleen de Vader weet het (vers 26). Op die korte termijn kan ik mijn tegenstander de andere wang toekeren, toegeven in processen en mijn vijanden liefhebben. Maar dat is geen handleiding voor de lange termijn, geen beschrijving van een structureel defensiebeleid of van een verantwoorde buitenlandse politiek. Mag ik mijn (iets minder) gelovige landgenoten slachtoffer maken van mijn Bergrede-idealen? Ik denk bescheidener: pacifisten gedijen alleen omdat de meerderheid van de bevolking geen pacifist is…

Het Oude Testament is wél op de lange termijn geschreven. Het verhaalt van een geschiedenis van eeuwen, waarin Israël vijanden en vrienden, wijsheid en dwaasheid, Godskennis en zelfkennis, geloof en gezonde realiteitszin heeft opgelopen. Laat het Nieuwe Testament maar heel kernachtig het hart van het geloof omschrijven: Jezus Christus, gekruisigd en opgestaan. En geen uitvoerige ethiek, hooguit wat praktische gedragsregels aan het einde van de brieven. Maar om het leven te leren kennen en op een verantwoordelijke manier in te richten, is het Oude Testament onmisbaar.

Mensen reageerden: u hebt het laatste oordeel niet, je moet de wraak aan de Heer overlaten. Absoluut mee eens want ik was aan het bidden. En daar leer je dat je van jezelf af moet zien. Betekent dat: (zoals veel mensen zeiden) dat ik alleen mag bidden om de bekering van Poetin? Maar Poetin wil geen bekering. En zijn kerk ook niet. Die staat te juichen bij zijn beleid en roept op tot statie- en staatsgebed. Mag ik bidden of God de Here al die miljoenen mensen (liefst zachtaardig!) een bekering door de strot duwt die zij zelf niet willen? Is het dan niet beter om te bidden om verlossing van déze boze Poetin en zijn massagraven en agressie, en de middelen maar gewoon aan de Here God over te laten? Die heeft mijn gebruiksaanwijzing niet nodig.

Je kunt het proberen weg te moffelen of er omheen te draaien, maar die Naherwartung van het Koninkrijk op korte termijn is niet uitgekomen. Ik zie die twintig eeuwen geschiedenis die ervoor in de plaats gekomen zijn nog niet zo gauw in de Bijbel terug. Wij hebben onze puzzels zelf op te lossen, zonder al te snel met Bijbelteksten iemands ruiten proberen in te gooien. Mijn motto: twitter dapper, en bid nog dapperder. En preek eens wat vaker uit het Oude Testament. Het helpt tegen verkeerde evangelische oppervlakkigheid.