Muziekweek 2022

We mogen weer. Van 5 t/m 12 maart vieren we op Nieuw Hydepark de jaarlijkse Muziekweek. Vorig jaar kon deze week niet doorgaan. Nu staat het sein weer op groen.

We zijn er klaar voor. Dat geldt voor de (tot nu toe) 22 gasten uit alle hoeken en gaten van ons land. Sommigen van hen tekenen al jaren op deze week in. Zij vormen de beste reclame voor het diaconale vakantiewerk. Anderen hebben het van horen zeggen of uit de folder van het Vakantiebureau. Veel gasten hebben te maken met een beperking. Van een rollator meer of minder kijkt niemand meer op. Sommigen hebben heel veel hulp nodig: ze zijn aan een rolstoel gekluisterd of kunnen een groot deel van hun lichaam niet meer gebruiken. Ze zijn er klaar voor en hebben er zin in. Dat geldt ook voor de (tot nu toe) 24 vrijwilligers. Onder hen zijn oudgedienden die deze week al jaren voor hun rekening nemen. Anderen zijn nieuwkomers, of nieuw in deze week. Je maakt er geen team van als je zegt: “we zijn het gewend om deze week zus en zo te organiseren”. Er is maar één gemeenschappelijk belang: de gasten. Het gaat om hún vakantie en hún welzijn.

Als directielid van de Dienstenorganisatie van de PKN was ik indertijd betrokken bij de bouw van Nieuw Hydepark: een tweelinggebouw voor de nadere opleiding van predikanten en voor diaconale vakantieweken. Het was de bedoeling om na mijn emeritaat de fondsenwerving voor de diaconale tak van dit gebouw te gaan ondersteunen. Dat ging niet door: ik werd ziek. Maar voordat ik dit werk zou gaan doen wilde ik eerst zelf als vrijwilliger meewerken. Het werd de Muziekweek. Nog niet als pastor, maar gewoon in de zorg. Ik ontdekte mijn zorgzame kant weer. Die was eerlijk gezegd ietsje verwaarloosd bij alle taken op zondag en door de week. Het werd een onvergetelijke ervaring: de vonk sloeg over. Sindsdien doe ik als muziekpastor mee. In de Muziekweek en op de reservelijst, als er plotseling geen pastor beschikbaar is. Wij wonen immers dicht bij Nieuw Hydepark; ik kan er op de fiets naar toe.

De Muziekweek. Sommige gasten heben heel veel verstand van muziek, anderen minder. Wat we allemaal samen hebben, is: wij maken niet de muziek, maar de muziek maakt ons ook. Wij houden van muziek, maar muziek houdt ook van ons. (Ik weet niet of dat bij handwerken ook zo is; daar heb ik geen ervaring mee). Door samen te spelen in het orkest of mee te zingen in het koor (hier moet je een keuze maken, het kan niet tegelijkertijd) krijg je geen optelsom maar een vermenigvuldiging van de aanwezige talenten. Het hoogtepunt na vier of vijf dagdelen repeteren is het slotconcert op vrijdag. Daarin komen orkest en koor bij elkaar. Speelplezier tot en met het simpelste slaginstrument. Voor iedereen is er plaats en desnoods organiseren we één op één begeleiding voor orkestleden die daar behoefte aan hebben. Sommige vrijwilligers zijn al weken lang bezig met het uitzoeken en noteren van de muziek. Soms moet dat met kleurcodes, omdat die bijvoorbeeld voor slechtzienden beter herkenbaar zijn dan het traditionele notenbeeld. Onder de vrijwilligers zijn twee bekwame dirigenten. Ook spontaan samenspel moet je organiseren. De muziekinstrumenten en de muziekstandaards zijn bijna niet aan te slepen. Gelukkig zijn er ook algemene assistenten in het team, die op (en voor) dit soort dingen bedacht zijn.

Op drie avonden in de week wordt het programma extern verzorgd. Een verhalenvertelster, een liederenzangeres, en een beroepspianist. Wie had ooit bij de bouw van Nieuw Hydepark gedacht dat de kapel ook als concertzaal kon fungeren? Het is wat rangeren met rolstoelen, maar de gasten worden blij van de akoestiek (en het verzorgingsteam kan alvast in het restaurant de dingen voor het ontbijt regelen; je moet altijd minstens één maaltijd van te voren plannen). Een hoogtepunt van de week staat op woensdag gepland: we gaan per bus naar het Muziekcentrum van de Omroep in Hilversum. Daar wonen we de repetitie bij van het RFO onder leiding van dirigent Petrenko: Le Sacre du Printemps (1913) van Stravinsky. Onze muziekcoördinator ds. Jaap Overeem uit Stiens (naaste familie!) geeft maandagavond een inleiding met fragmenten uit dit muziekstuk. Zo komen we goed beslagen ten ijs. Donderdagavond doe ik het lichtvoetiger met een luisterquiz. Ik speel de melodie van de eerst regel van een lied op de piano en de groep mag de tekst raden. Dat valt al niet mee, want we gaan via het Liedboek en de “golden oldies” van Johannes de Heer naar de Zuiderzeeballade en weer terug. De tweede versnelling komt ook aan de beurt: ik speel de melodie van láátste regel van een lied op de piano en de mensen moeten dan vliegensvlug in hun hoofd terugredeneren naar de eerste regel. Het kan gebeuren dat we dat lied dan ook even spontaan zingen. Wie nóg een idee voor een gemeenteavond of een kerkenraadsuitje wil: een puzzeltocht aan de hand van Bijbelteksten. “Links” en “rechts” komen nogal eens in de Bijbel voor. Helaas is “de weg die verder omhoog voert” – het slot van 1 Korintiërs 12 als aanduiding van “de bult op fietsen” – een beetje wegvertaald in de NBV21, maar mijn collega-schriftgeleerden zijn vindingrijk genoeg… Met iets wat je heilig is, mag je op vertrouwde voet omgaan.

Jaap en ik verzorgen samen het vaste middagprogramma over verwondering: “Muziek die mij raakt”. We “draaien” op verzoek van gasten muziek die bij hen is binnengekomen. Jaap doet de muziekregie en ik loop na afloop met de microfoon voorzichtig de zaal in om te vragen: “wilt u vertellen waarom deze muziek bij u binnenkwam en hoe dat ging?”. En het is niet erg als iemand dan een brol in de keel krijgt (het is mij zelf ook een keer overkomen toen ik mocht vertellen over het lied “Erlkönig” van Goethe/Schubert: in seinen Armen das Kind war tot”). We komen tijd tekort voor alle verzoeken van gasten en vrijwilligers. Genieten van muziek en delen van ervaringen. Het werkt een beetje als Biotex: de vlekken gaan er uit. Als er tijd over is, doe ik een soortgelijke ronde rond de vleugel in de kapel. De vraag is dan: “wat is uw lievelingslied?”. Steevast komt dan “De Heer is mijn herder” (Gezang 23B Liedboek 2013) aan de beurt. Leer ik meteen de mensen dit lied te zingen zoals het er staat: alleen maar adempauze tussen de tweede en derde regel, de rest in één adem. Moet je natuurlijk het tempo minder slepend maken, maar het resultaat mag er wezen: het speelse wiegelied van het geloof. En geloven is een zaak van lange adem. En passant behandel ik nog het vraagstuk of wij moeten “volgen zonder vragen” om “met gesloten ogen” in het “onbekende land” te arriveren. Wat ook mogelijk is: vragen naar de favoriete Bijbelverhalen. Je hebt zó weer een gesprek boven op de veelvuldige korte contacten aan tafel of bij de koffie.

Indertijd is Nieuw Hydepark opgezet als “tweelinggebouw” voor de nadere opleiding van predikanten en kerkelijke werkers én als vakantiehotel voor diaconale vakanties met mensen met beperkingen. Er is heel wat overleg gevoerd om het gebouw helemaal toegankelijk te maken. Ik mis de tweeling nog wel: het blijft in mijn ervaring bij toevallige ontmoetingen tussen de twee doelgroepen – alsof het voor een (aankomend) predikant kwaad kan om iemand in een rolstoel even vooruit te helpen of een broodje voor een gast te smeren (met extra beleg, natuurlijk). Een soort diaconale stage als vrijwilliger in het Vakantiehotel. Het enige wat ik tot nu toe gemerkt heb van de predikanten is het verzoek dat ik een keer kreeg om niet van hún toiletten gebruik te maken want “u bent van die andere groep”… Op dat verzoek ben ik niet ingegaan want mijn waterleiding is óók ambtelijk.

Thema van de komende Muziekweek is: “we zingen onszelf omhoog”. Dat is toch wat anders dan jezelf vooruit zingen onder het marcheren in de maat, waar onze wereld nu weer vol van is. Ik denk voor de zondagse viering aan Handelingen 16, waar Paulus en Silas op zoek gaan naar de Macedonische man die hen naar de Europese overkant geroepen heeft. Ze vinden een Turkse zakenvrouw, Lydia, die hen aan onderdak helpt. Er zijn geen tien mannen om een synagoge te vormen. Ze vinden een jonge vrouw die verslaafd is aan haar gave om de toekomst te voorspellen en die van het misbruik dat haar eigenaren van haar maken bevrijd wordt (en Paulus wordt zelf bevrijd van een “oorwurm”). En uiteindelijk vinden ze de Macedonische man: het is een dienstkloppende ambtenaar die hen in de onderste kerker opgesloten heeft. Dat is nadat ze in de donkere diepte Gods lof gezongen hebben (want dat doet Israël al eeuwen lang) en de aarde daarvan in de lach geschoten is. Zij schuddebuikt van de binnenpret over de dwaasheid van het geloof en van schrik springen alle deuren open. Het zal geen preek worden, maar een verhaal tussen de rolstoelen. Zo “hautnah” als mogelijk, zoals de oosterburen zeggen.

Muziekweek: ik heb er weer zin in. Samen hard werken. En denk nog even aan de melodie van “De Heer is mijn herder”: alleen ademhalen tussen de tweede en derde regel. Dus niet: de Heer is mijn herder – hijg – ‘k heb al wat mij lust – hijg – Hij zal mij geleiden – hijg… Dat bewaart u maar voor Psalm 42 over de moede hinde of het hijgend hert…!