De interne verdeeldheid in en rond het Witte Huis werd bij het beleid over Latijns-Amerika pijnlijk duidelijk. Haig pleitte voor militair ingrijpen in de regio om de invloed van Cuba en van het communisme tegen te gaan. Volgens het Witte Huis had Cuba in 1981 66.000 ton militair materiaal van de Sovjet-Unie geleverd gekregen met een waarde van 1 miljard dollar. Cuba had een modern uitgerust leger en een luchtmacht met 200 straaljagers. Het land kreeg van de Sovjet-Unie 8 miljoen dollar hulp per dag in de vorm van goedkope olie en gegarandeerde prijzen voor de door Cuba geëxporteerde suiker en nikkel.
Naast Cuba stond nu Nicaragua, waar in de zomer van 1979 de links georiënteerde Sandinisten aan de macht waren gekomen. De Sandinisten werden door de Amerikaanse neo-conservatieven afgeschilderd als communistische monsters die hun land in een grote kerker veranderden. Zij voerden echter een grondwet in en weigerden andere landen toestemming om militaire bases op hun grondgebied te vestigen. De Sandinisten kregen meer steun uit West-Europa en andere Latijns-Amerikaanse landen dan uit het Oostblok (de DDR leverde onder meer muziekinstrumenten, want er moest natuurlijk wel vrolijk gemarcheerd kunnen worden). Voorwaarden voor de steun uit West-Europa waren het naleven van de mensenrechten en het eerbiedigen van het privé-eigendom.
Voor de regering-Reagan waren de Sandinisten echter de onverzoenlijke vijanden van de VS. De rol die Cuba lange tijd voor de Sovjet-Unie vervuld had (het exporteren van de revolutie) werd volgens de VS nu overgenomen door de Sandinisten in Nicaragua. Als de VS niets deed, koos zij voor een communistisch Latijns-Amerika met communistische militaire bases en zou de communistische invloed zich naar het noorden en zuiden uitbreiden, aldus Reagan in een televisietoespraak van 9 mei 1984. Nu de Sovjet-Unie de subversie op het westelijk halfrond steunde, had de VS niet alleen maar het morele recht maar zelfs ook de morele plicht om in te grijpen.
Blaffen was één ding, maar (door)bijten was een andere zaak. Er was in de VS na Vietnam geen draagvlak voor nieuwe militaire avonturen in het buitenland. Het was echter wel mogelijk om achter de schermen anderen het vuile werk te laten opknappen: de Contra’s werden als tegenbeweging van de Sandinisten van wapens voorzien. Veel van deze contrarevolutionairen waren aanhangers van het oude regime van Somoza geweest. Op 14 maart 1982 begon vanuit het grensgebied met Honduras de eerste aanval op Nicaragua. De Sandinisten waren daarna genoodzaakt de staat van beleg uit te roepen. Dit was voor de VS weer een bewijs dat de Sandinisten niet te vertrouwen waren. Vóór de schermen werkte de regering-Reagan intussen (op aandringen van het Congres dat tijdens Carter de smaak van de mensenrechten te pakken had gekregen) aan democratische verkiezingen. Daarover moest regelmatig rapport aan het Congres worden uitgebracht. Op 24 februari 1982 hield Reagan dan ook een gloedvolle toespraak over het Caribbean Basin Initiative, een hulpprogramma ter bevordering van de economische ontwikkeling en democratisering in de regio. Hij sprak over een nieuw, wreed kolonialisme dat niet van het westelijk halfrond afkomstig was. Daartegenover moest men inzetten op het vestigen of herstellen van gematigde democratische regeringen, vergezeld van economische groei en verhoging van de levensstandaard. De economische hulp vanuit de VS zou vijf maal zoveel bedragen als de militaire hulp. De veiligheid van Latijns-Amerika moest verdedigd worden, maar dat vormde geen doel in zichzelf: het ging om het vestigen van plurale samenlevingen met democratische instituties en het naleven van de mensenrechten.
In een beleidsdocument van 28 juli 1983 (NSDD 100) kwam echter de oude mens weer even naar boven. De democratische staten van Latijns-Amerika moesten maximaal geholpen worden bij het tegengaan van ondermijnende activiteiten of agressie van buiten af door vijandige buurlanden. De VS diende haar militaire activiteiten in de regio aanzienlijk op te schroeven om haar bereidheid te tonen de bondgenoten te verdedigen en agressie door Cuba en de Sovjet-Unie af te schrikken. Het beleidsdocument vermeldde echter niet hoe militaire druk kon bijdragen tot politiek pluralisme in een land. Daarom schoof de regering-Reagan eind 1983 toch weer op in de richting van verkiezingen en mensenrechten om het oprukkende communisme te weerstaan. Er zat voor Reagan en zijn ministers ook weinig anders op. Het Congres had bij de behandeling van de defensiebegroting een amendement aangenomen dat militaire steun aan de Contra’s voor het ten val brengen van de Sandinistische regering in Nicaragua verbood. De haviken in de regering-Reagan gingen op zoek naar illegale middelen, zoals het leggen van mijnen in de Nicaraguaanse havens in het begin van 1984. Acht schepen raakten beschadigd. Het was een schending van het internationale recht. De zaak lekte uit en deed het aanzien van de regering geen goed.
De regering-Reagan bleef er echter behoefte aan hebben om haar vastberadenheid aan te tonen. Na de decembermoorden van 1982 viel het oog op Suriname. Venezuela en Brazilië werden voorzichtig gepolst: hoe zagen zij de risico’s van Suriname als tweede Cuba en zouden zij mee willen werken aan het ten val brengen van president Bouterse? Bij de operatie zouden vanuit Venezuela 175 Zuid-Koreaanse commando’s ingezet worden. Venezuela en Brazilië zagen niets in het plan. Bouterse bleef aan de macht en Suriname werd geen Cubaanse satelliet (ik vond het verhaal bij Brands, Reagan, The Life, p. 396v.)
Tot een militair ingrijpen kwam het echter wel op het eiland Grenada. Grenada was in 1974 onafhankelijk geworden maar maakte nog wel deel uit van het Britse Gemenebest. In 1979 had Maurice Bishop de macht gegrepen en een Revolutionaire Regering van het Volk ingesteld. Deze regering werd op haar beurt op 16 oktober 1983 door een militaire junta ten val gebracht. De Britse gouverneur kreeg huisarrest opgelegd en voor de bevolking werd een totaal uitgaansverbod van vier etmalen afgekondigd: overtreders zouden zonder pardon worden doodgeschoten. Reagan en zijn kabinet hielden het eiland al met argusogen in de gaten. Bishop was bezig om volgens al in 1954 gemaakte Britse plannen een modern vliegveld met een startbaan van 3.000 meter aan te leggen, om ook grotere vliegtuigen vol toeristen op het eiland te kunnen laten landen. Bij de aanleg waren ook Cubanen betrokken. Reagan sloeg in zijn toespraak over verdediging en nationale veiligheid van 23 maart 1983 alarm: waar had een klein eiland met 110.000 inwoners dat niet eens een eigen luchtmacht bezat een dergelijk groot vliegveld voor nodig? De Amerikaanse aanvoerlijnen voor olie liepen ook nog eens voor de helft door dit gebied. Reagan zag bij wijze van spreken al de eerste grote Sovjet-transporttoestellen op het eiland landen: er was een Sovjet-Cubaanse militarisering van het eiland aan de gang. Op het eiland verbleven honderden medische studenten uit de VS die daar hun opleiding volgden. Het gijzelingsdrama in Iran lag nog vers in het geheugen. Grenada was in de perceptie van de VS al gevaarlijk en dreigde door de staatsgreep en het uitgaansverbod nog gevaarlijker te worden.
Jamaica en Barbados hadden om interventie van de VS gevraagd. De Britse gouverneur stemde daarmee in. Op 25 oktober begon de Amerikaanse invasie met de codenaam Urgent Fury. Het succes van deze operatie moest het débacle van de Amerikaanse politionele actie in Libanon overstemmen: op 23 oktober waren daar 241 Amerikaanse mariniers bij een bomaanslag op hun kazerne om het leven gekomen. De actie slaagde, het gevaar voor de studenten was geweken, de VS had haar tanden laten zien en de op het eiland aanwezige Cubanen waren gevangen genomen. De eilandstaten in de regio waren opgelucht. De Algemene Vergadering van de VN sprak op 2 november 1983 met grote meerderheid haar afkeuring uit over het Amerikaanse ingrijpen. Op het eiland zelf werd de democratie langzaam maar zeker hersteld.
Diederik denkt dwars 