Na de val van de Muur en het verdwijnen van het IJzeren Gordijn zijn uit Polen en Tsjechoslowakije geheime aanvalsplannen gelekt. Kranten als de Telegraph (20 september 2007), de Guardian (26 november 2005) en Trouw (28 augustus 2006) berichtten er over. Men verwachtte een eerste nucleaire klap, uitgedeeld door het Westen. Als reactie daarop zouden 131 kernwapens op doelen in West-Europa worden afgevuurd, waaronder steden als Wenen, Stuttgart, München, Neurenberg, Frankfurt, Hamburg, Brussel, Antwerpen en Haarlem. Op het Verenigd Koninkrijk of Frankrijk zouden geen kernwapens worden afgevuurd omdat deze landen zelf over kernwapens beschikten en dus konden terugslaan. Door de stralingswoestijn zouden de strijdkrachten van het Warschaupact ordelijk oprukken en op de negende dag van hun offensief Lyon innemen.
Niet alleen de NATO hield grootschalige militaire oefeningen. Het Warschaupact deed dat ook. De Sovjet-Unie wenste geen oorlog meer te voeren op haar eigen grondgebied of op dat van haar bondgenoten. Het gevecht diende zo snel mogelijk naar het grondgebied van de NATO te worden verplaatst, en de aanval vormde de beste verdediging. Het doel van de aanval was de totale vernietiging van de vijand. Door de nieuwe kernwapens wilde men niet meer traditioneel uitgaan van een aantal deeloverwinningen op diverse slagvelden. Heel de wereld vormde nu het slagveld en van meet af aan zou het gehele militaire potentieel van de staat worden ingezet. De landmacht van de Sovjet-Unie moest haar leidende rol afstaan aan de strategische raketstrijdkrachten. De aanval op de strategische strijdkrachten van de vijand, zijn economisch potentieel, zijn bestuurscentra en zijn troepenconcentraties moest binnen zeer korte tijd worden uitgevoerd. Kernwapens behoorden daarbij tot het normale arsenaal. De verdediging van het eigen grondgebied zou voornamelijk met afweerraketten moeten geschieden. Dit laatste bleek veel kostbaarder en moeilijker uitvoerbaar dan gedacht.
Het scenario voor de grote Buria-oefening (28 september – 10 oktober 1961) was ontleend aan de permanente crisis rond Berlijn. De vooruitgeschoven positie van West-Berlijn was de DDR en de Sovjet-Unie al jarenlang een doorn in het oog. Door de open grens liep de DDR leeg; er was een geweldige brain drain van hoogopgeleid kader naar het Westen. Chroesjtsjov wilde concessies en dreigde, geheel tegen de afspraken die tijdens de oorlog met de VS en Engeland waren gemaakt, een afzonderlijk vredesverdrag met de DDR te sluiten. De toegangsrechten naar de stad over DDR-grondgebied zouden in dat geval aan de DDR worden overgedragen. Uiteraard zou de DDR die toegangsrechten als drukmiddel gaan gebruiken en de toegang tot de stad aan de Britse, Amerikaanse en Franse militairen ontzeggen. Er zou een nieuwe blokkade van Berlijn ontstaan. Van een probleem voor het Oosten zou Berlijn nu tot een probleem voor het Westen worden.
In het scenario voor de Buria-oefening sloten de Sovjet-Unie en de DDR hun vredesverdrag op 4 oktober 1961. De NATO en het Warschaupact hadden hun strijdkrachten naar aanleiding van de spanningen al gedeeltelijk gemobiliseerd en in staat van paraatheid gebracht. De DDR ontzegde het Westen onmiddellijk de toegang tot West-Berlijn. Op 5 oktober probeerde het Westen de toegang tot de stad militair te forceren en braken de vijandelijkheden uit. Op 6 oktober werden kernwapens ingezet. Het Westen had in het scenario 1.200 kernkoppen tot zijn beschikking, het Warschaupact had er 1.002. Het totale aantal megatonnen was in beide kampen ongeveer gelijk. De NATO legde een radioactieve barrière langs de grenzen met Polen en Tsjechoslowakije om de opmars van een tweede aanvalsgolf uit het oosten te verhinderen. De Bondsrepubliek werd door ruim 800 kernexplosies getroffen. De politieke leiding van het land was verlamd, de bestuursstructuur gedesintegreerd, en het vervoersnetwerk volledig geblokkeerd. Er waren nog een paar “eilanden” met minimale voorzieningen, maar de nog beschikbare medische hulp was totaal niet tegen de situatie opgewassen. Op de derde dag van het scenario was Stuttgart veroverd en had het Warschaupact de eerste bruggenhoofden aan de westelijke oever van de Rijn gevestigd. De massale oversteek over de Rijn stond voor de vijfde dag gepland en zou door nieuwe kernaanvallen worden ondersteund. Denemarken was op dat moment al bezet en de eerste eenheden hadden de grenzen van Nederland en van België al bereikt. Op de tiende dag zouden de troepen aan het Kanaal staan, en op 16 oktober werd de val van Parijs verwacht.
De beschikbare documentatie maakt er geen melding van wie als eerste tot het gebruik van kernwapens overging en (nog belangrijker) wat de strategische respons van de VS zou zijn geweest. Nam men gemakshalve aan dat de strategische kernwapens van de VS op de eerste dag al uitgeschakeld waren en dat de verbindingslijnen over de Atlantische Oceaan waren verbroken? En heeft men de eigen verliezen door kernwapens niet zwaar onderschat? De evaluatie van de oefening toonde aan dat door taalproblemen de communicatie tussen de strijdkrachten van de diverse landen van het Warschaupact moeizaam verliep. Heeft Chroesjtsjov zijn politieke plannen ten aanzien van Berlijn aangepast vanwege de tegenvallende militaire resultaten? De regering in Praag bereidde zich in die dagen in ieder geval op het ergste voor door de boven de stad gelegen stuwmeren leeg te laten lopen, voordat de dammen door aanvallen van de NATO plotseling vernietigd konden worden en grote vloedgolven zouden volgen.
De generale staf van de Sovjet-Unie bleef plannen maken voor een oorlog tegen het Westen. Voor de opmars van de strijdkrachten van het Warschaupact dwars door een nucleair pandemonium heen werd vaak geoefend. De neutrale status van Oostenrijk werd in de plannen niet gerespecteerd. Het land lag in de weg en was nodig als opmarsgebied om de nucleaire mijnenvelden van de NATO te omzeilen. Zwitserland was voor de opmars niet nodig. De kernoorlog werd bijna geromantiseerd: de stad Hannover zou zich aan de oprukkende Polen overgeven en een progressief bestuur krijgen (waarvan ook buigzame sociaaldemocraten deel van mochten uitmaken). Het Tsjechoslowaakse leger zou bij de verovering van Lyon pamfletten verspreiden die de burgerbevolking opriepen om haar bevrijders te verwelkomen. Ondanks de westerse kernaanvallen op de DDR, Polen, Tsjechoslowakije en Hongarije met miljoenen slachtoffers zou de productie in de fabrieken gewoon doorgaan. De oorlog zou al voorbij zijn voordat de Sovjet-Unie met kernwapens kon worden getroffen. De snelle opmars was nodig om radioactieve besmetting van de strijdkrachten te voorkomen. De generaals leefden in hun eigen bubbel en hielden zichzelf en elkaar voor de gek. Het stoere socialisme zou beter tegen nucleaire schokken bestand zijn dan het kapitalistische en decadente Westen. Tot in 1987 gingen de plannen uit van een vernietigingsoorlog en een absolute overwinning van het socialisme, al zou de strijd nu langer duren dan eerst werd verwacht: de Bondsrepubliek, de Benelux-landen en Frankrijk zouden op de veertigste dag van de oorlog zijn veroverd. Technologische ontwikkelingen zoals kernwapens konden de onoverwinnelijkheid van het socialisme immers niet aantasten?
En wat dacht, las en voelde de gewone burger bij dit alles? Daarover de volgende keer.
Diederik denkt dwars 